Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 tại Hội nghị COP26. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc phát triển thị trường Carbon được xem là một công cụ kinh tế quan trọng, giúp huy động nguồn lực xã hội và thúc đẩy quá trình giảm phát thải khí nhà kính một cách hiệu quả.
Thị trường Carbon là gì?
Thị trường Carbon là cơ chế cho phép các tổ chức, doanh nghiệp mua bán, trao đổi tín chỉ Carbon hoặc hạn ngạch phát thải. Doanh nghiệp phát thải thấp có thể bán hạn ngạch dư thừa cho doanh nghiệp phát thải cao hơn. Điều này tạo động lực tài chính cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch và giảm phát thải, đồng thời thúc đẩy sự chuyển dịch sang nền kinh tế Carbon thấp.
Phân loại thị trường Carbon
.jpg)
Thị trường Carbon được chia thành ba loại chính:
- Thị trường Carbon chủ quyền: Tập trung vào việc thực hiện các mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) thông qua các sáng kiến giảm phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp. Việc mua bán tín chỉ Carbon trên thị trường quốc tế góp phần hiện thực hóa các sáng kiến này.
- Thị trường Carbon bắt buộc: Yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp có lượng phát thải lớn phải quản lý và chi trả cho lượng phát thải Carbon của mình. Ví dụ như thị trường quốc gia Trung Quốc, RGGI tại Mỹ và EU ETS.
- Thị trường Carbon tự nguyện: Cho phép các doanh nghiệp đạt cam kết phát thải ròng bằng 0 thông qua việc sử dụng tín chỉ Carbon để bù trừ cho lượng phát thải Carbon của họ.
Vai trò của thị trường Carbon trong mục tiêu Net Zero
Thị trường Carbon đóng vai trò then chốt trong việc định giá Carbon, tạo điều kiện tái phân bổ nguồn vốn để đầu tư cho các hoạt động giảm phát thải, cũng như chia sẻ rủi ro về giá tín chỉ Carbon. Nếu được triển khai đúng cách, thị trường Carbon sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Lộ trình phát triển thị trường Carbon tại Việt Nam
Việt Nam đang từng bước xây dựng và hoàn thiện thị trường Carbon:
- Giai đoạn đến năm 2027: Xây dựng quy định quản lý tín chỉ Carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ Carbon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ Carbon; triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ Carbon trong các lĩnh vực tiềm năng.
- Năm 2025: Thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ Carbon.
- Năm 2028: Vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ Carbon, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường Carbon hiệu quả và bền vững.
Thách thức và cơ hội
Việc phát triển thị trường Carbon tại Việt Nam đối mặt với một số thách thức như:
- Thiếu khung pháp lý hoàn chỉnh: Cần xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến thị trường Carbon.
- Thiếu năng lực quản lý và giám sát: Cần đào tạo và nâng cao năng lực cho các cơ quan quản lý và doanh nghiệp tham gia thị trường.
- Thiếu thông tin và nhận thức: Cần tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp về lợi ích của thị trường Carbon.
Tuy nhiên, thị trường Carbon cũng mang lại nhiều cơ hội:
- Huy động nguồn lực tài chính: Thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào các dự án giảm phát thải.
- Thúc đẩy đổi mới công nghệ: Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng.
- Nâng cao năng lực cạnh tranh: Giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường quốc tế và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thị trường Carbon là một công cụ kinh tế quan trọng, giúp Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Để phát triển thị trường Carbon hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế. Việc xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh, nâng cao năng lực quản lý và giám sát, cũng như tăng cường truyền thông và nhận thức sẽ là những yếu tố then chốt để thị trường Carbon trở thành đòn bẩy hữu hiệu cho mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.